Anayasa’ya uyulması temel hak ve özgürlüklerimizin güvencede olması için şart!
Demokratik rejimlerde “seçme ve seçilme hakkı” ile “ kişi güvenliği ve hürriyeti hakkı” temel hak ve özgürlükler arasındadır. Denge ve denetleme sisteminin anayasalar ise vatandaşlar olarak bizlerin temel hak ve özgürlüklerinin diğer kurumlara karşı koruma altına alındığı temel metinlerdir. Anayasaların bu işlevlerini yerine getirmeleri ise bağımsız, tarafsız ve etkin işleyen bir yargı sistemiyle mümkündür. Yargının siyasallaşması ve bu özelliklerini yitirmesi vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınamadığına işaret etmekle beraber yargı kurumları arasında çıkabilecek krizlere de zemin hazırlamaktadır.
2023 Mayıs seçimlerinde milletvekili seçilen Can Atalay’a ilişkin yargı süreci, Türkiye’de giderek siyasallaşan ve bağımsızlık ve tarafsızlığını yitiren yargı kurumlarının hem temel hak ve özgürlükler hem de kurumlar arası yetki ve görev paylaşımı bağlamlarında yarattığı sorunları somut bir biçimde ortaya koymaktadır. Anayasa’nın 153. maddesi Anayasa Mahkemesi kararlarının kesin ve herkesi bağlar nitelikte olduğunu belirtmekte ve 158. madde diğer mahkemelerle Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında Anayasa Mahkemesi'nin kararlarının esas alınacağı hükmünü ortaya koymaktadır. Bu çerçevede Can Atalay’ın bireysel başvurusu sonrası verilen hak ihlali kararının uygulanmaması Anayasayı ihlal niteliği taşımaktadır.
Denge ve Denetleme Ağı olarak Türkiye’de yargı erkinin bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin birçok çalışmaya imza attık ve somut öneri setleri geliştirdik. Can Atalay’a ilişkin yargı süreci de yargı erkini oluşturan kurumların bağımsızlığı ve tarafsızlığı sağlanamadığında başta “seçme ve seçilme” hakkı olmak üzere vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin garanti altına alınamadığını somut bir biçimde ortaya koymaktadır. ‘Yeni sivil anayasa’ tartışmalarının ortaya çıktığı bu dönemde, demokratik denge ve denetleme sisteminin temeli olan yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlayacak düzenlemelerin yapılması gerekliliğini bir kez daha vurguluyoruz.